همه چیز درباره بیت کوین
بیت کوین چیست؟
بیت کوین نوعی پول الکترونیک است که به وسیله آن میتوانید به هر نقطهای از دنیا پول بفرستید یا از آن برای خرید کالا و خدمات استفاده کنید.
دو ویژگی اصلی بیت کوین یعنی غیرمتمرکز بودن و در امان ماندن از چاپ واحدهای پولی بیشتر، دستاورد مهمی در برابر پولهای امروزی به حساب میآیند که مسیر را برای شکل جدیدی از نظام اقتصادی در آینده باز میکند.
بیت کوین را میتوانید به عنوان یک ابزار سرمایهگذاری در نظر بگیرید، به وسیله آن انتقالات ارزی خود را انجام دهید و حتی از فروشگاههای آنلاین سفارش دهید.
همین کارکردهای مختلف و استفادههای متفاوتی که از بیت کوین میتوانید داشته باشید، شاید مهمترین دلیل و بهترین پاسخ به این سوال باشد که چرا باید با این پدیده بیشتر آشنا شوید.
چه کسی بیت کوین را کنترل میکند؟
بیت کوین بر خلاف پولهای امروزی که عرضه و توزیع آنها در اختیار دولتهاست، در کنترل هیچ فرد، گروه و یا سازمان خاصی نیست.
افرادی که وارد شبکه این ارز دیجیتال میشوند، باید قوانین مربوط به شبکه را بپذیرند.
این قوانین به صورت کدهای برنامهنویسی است که در اینترنت توسط همه قابل مشاهده است.
بیت کوین توسط هیچ فرد یا گروه خاصی کنترل نمیشود.
گروههای مختلفی در شبکه بیت کوین حضور دارند که از جمله مهمترین آنها میتوان به
- استخراجکنندگان (همان افرادی که احتمالا عکس آنها را با بیل و کلنگ دیده باشید که در اصل هیچ شباهتی هم به این عکسها ندارند!)،
- توسعهدهندگان (برنامهنویسانی که مسئولیت بهبود نرمافزار بیت کوین را به صورت داوطلبانه بر عهده گرفتهاند) و
- نودهای شبکه (دستگاههایی که به شبکه متصل شدهاند)
اشاره کرد.
هر یک از این گروهها وظیفه خاصی در شبکه بر عهده دارد؛
برای مثال استخراجکنندگان یا ماینرها کار تایید انتقال بیت کوینها که به آن تراکنش هم گفته میشود، را در شبکه انجام میدهند.
یا توسعهدهندگان به صورت داوطلبانه مسئول ارتقای نرم افزار بیت کوین و قابلیتهای آن هستند.
نودها هم تاریخچه تراکنشهایی که در شبکه انجام میشوند را در هاردهای خود ذخیره و نگهداری میکنند.
بیت کوین در واقع تحت کنترل هیچ یک از این گروهها، دولتها یا افراد خاص دیگر نیست و همکاری گروههای مختلف حاضر در شبکه بیت کوین، موجب تداوم حیات و رشد آن میشوند.
اما چرا باید چنین سیستم پیچیدهای وجود داشته باشد؟ بانکها و سیستمهای مالی سنتی چه مشکلی دارند که ما را به سمت استفاده از بیت کوین سوق میدهند؟
بیت کوین چه هدفی دارد؟
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است.
از همین جهت آن را میتوان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست.
بیت کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژهای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوینها خواهند بود.
از سوی دیگر پولهای دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بودهاند که «دوبار خرج کردن» نام دارد.
این مشکل در اسکناسهای کاغذی و پولهای فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمیتوانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کردهاید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید.
اما در دنیای دیجیتال که همه چیز را به سادگی یک کلیک کردن میتوانید کپی کنید، جلوگیری از دوبار خرج کردن اهمیت دارد.
اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما میتوانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام دادهاید.
به خاطر همین هم تا قبل از حضور ارزهای دیجیتال همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودیهای اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد.
اما با پیدایش این ارز دیجیتال وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و بررسی تراکنشها توسط تمام اعضای شبکه انجام میشود.
پس دیگر هدف مهم بیت کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر است.
چه کسی بیت کوین را ساخته است؟
بیت کوین اواخر سال ۲۰۰۸ متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال ۲۰۰۸ و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته باشید.
در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقالهای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از به عنوان وایت پِیپِر هم یاد میکنند، بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده بود.
سازنده بیت کوین فرد یا گروه ناشناسی تحت نام مستعار ساتوشی ناکاموتو است.
پس از گذشت چند ماه، در ابتدای سال ۲۰۰۹ شبکه بیت کوین کار خود را آغاز کرد.
ساتوشی ناکاموتو در سالهای ابتدایی در پروژه حضور داشت و نواقص آن را به همراه توسعهدهندگان دیگری که به پروژه میپیوستند، برطرف میکرد تا اینکه اواخر سال ۲۰۱۰ ناپدید شد.
تاکنون پس از گذشت بیش از ۱۰ سال از ایجاد بیت کوین، هنوز هویت ساتوشی ناکاموتو مشخص نشده است.
ساتوشی ناکاموتو میتواند یک فرد، یک گروه برنامهنویس و یا حتی یک سازمان مخفی دولتی باشد.
فرضیههایی بسیار زیادی درباره هویت ساتوشی ناکاموتو وجود دارد که در کنار آن مدعیان بسیار بیشتری هم خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی کردهاند.
با این حال هیچ کدام از آنها مدارک کافی برای اثبات ادعایشان ندارند.
بیت کوین همانند ارزهای رایج پشتوانهای ندارد و ارزش آن بر اساس اعتماد مردم به دست آمده است.
اما از سوی دیگر با نگاه به کاربرد بیت کوین در دنیای امروز میتوان دریافت که بیشتر مردم برای سرمایهگذاری بیت کوین میخرند و نه برای استفاده از آن در پرداختهایشان.
برای همین هم دیدگاه دیگری به وجود آمده که طبق آن بیت کوین علاوه بر اینکه میتواند نقش یک پول را ایفا کند، میتواند به عنوان یک دارایی هم مورد استفاده قرار بگیرد؛ داراییای که میتواند ارزش خود را در طول زمان حفظ کند.
برای نمونه ارزش طلا در برابر کالاهای اساسی مثل خوراک و پوشاک در طول زمان یک نسبت تقریبا ثابت بوده است.
بر همین اساس میتوان بیت کوین را هم با توجه به ویژگیهایی که در ادامه به طور کامل معرفی میکنیم، یک دارایی در نظر گرفت.
اما بیت کوین چگونه ارزشگذاری میشود و چه کسی قیمت بیت کوین را تعیین میکند؟
اما مهمترین مشخصه بیت کوین غیرمتمرکز بودن آن است.
همانطور که گفته شد بیت کوین توسط هیچ فرد حقیقی، گروه، سازمان، بانک و یا هیچ دولتی کنترل نمیشود.
ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت کوین به این معنی است که قدرت در شبکه بین افراد توزیع شده است.
این قدرت میتواند همان قدرت خلق و توزیع پول باشد که از دست بانکها خارج شده و به مردم برگشته است.
جالب است بدانید که تاکنون بیت کوینهای بسیاری به دلیل وارد کردن آدرس اشتباهی یا فراموش کردن کلیدهای خصوصیشان، از دست رفتهاند و دسترسی به آنها امکانپذیر نیست.
بیت کوین قابل جعل کردن نیست
بیت کوین غیرقابل جعل است. همانطور که اشاره شد تعداد کل واحدها محدود به ۲۱ میلیون واحد است و از طرفی هم کسی نمیتواند تراکنش ساختگی در شبکه ایجاد کند و بیت کوینی خارج از قوانین موجود وارد شبکه کند و یا بیت کوینهای افراد دیگر را با این کار بدزدد.
اساس غیرقابل جعل بودن بیت کوین به خاطر تکنیکهای رمزنگاری است که در آن استفاده شده است.
در صورتی که بیت کوین فایل دیجیتالی بود که تنها با کپی کردن آن میتوانستید هر تعدادی که میخواهید واحد جدید بسازید، این سیستم قابل جعل بود؛
اما استفاده از ترفندهایی مانند کلید خصوصی و کلید عمومی، باعث شده تا چیزی به نام بیت کوین تقلبی وجود نداشته باشد.
حمل و جابجایی آن از طلا و پولهای فیزیکی آسانتر است
یکی از ویژگیهای برتر بیت کوین نسبت به نسلهای قدیمی پول مانند طلا، حمل آسان آن بدون توجه به مقدار مبلغ موردنظر است.
در گذشته برای حمل مبالغ سنگین، تجار باید کیسههای پر از سکههای طلا را بر چهارپایان سوار میکردند که البته این کار خطرات خاص خودش را نیز داشت و ممکن بود در میانه مسیر، راهزنها دستبرد بزنند.
اما با بیت کوین هر میزان و مبلغی را میتوانید تنها با یادداشت رشته عبارتهایی که کلید خصوصی نام دارد، جابجا کنید.
نگهداری بیت کوین با نرمافزار یا سختافزارهایی که کیف پول نام دارند، انجام میشود.
البته با توجه به کیف پولهایی که برای بیت کوین وجود دارد، آن را میتوان در سختافزارهای شبیه به فلش درایو که امنیت بیشتری هم نسبت به یک تکه کاغذ میتواند داشته باشد، حمل کرد.
کیف پول به سختافزار یا نرمافزارهایی گفته میشود که برای نگهداری بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال کاربرد دارند.
بیتکوین چگونه کار میکند؟
دادههای مربوط به تراکنش یا همان انتقال بیت کوین، نوعی اطلاعات به حساب میآیند که تمامی افراد در شبکه آنها را نگهداری میکنند.
بهتر است به جای کلمه افراد مشارکتکننده در شبکه از واژه نود (node) یا گره که به معنی دستگاههای متصل به شبکه است، استفاده کنیم؛ چرا که هر فرد میتواند از چندین دستگاه برای اتصال به شبکه استفاده کند و هر یک از آنها موجودیتی جداگانه از دید شبکه داشته باشند.
بلاک چین چیست؟
نگهداری توزیع شده اطلاعات تراکنشها در بیت کوین، به وسیله فناوری بلاک چین ممکن شده است.
بلاک چین به زبان ساده، یک دفترچه یادداشت دیجیتال است که اطلاعات آن به صورت غیرقابل تغییر بین همه نودها توزیع شده است.
بلاک چین مفهومی گستردهتر از بیت کوین است که میتواند کاربردهای دیگری هم داشته باشد.
اگر بخواهیم خیلی ساده این تفاوت را نشان بدهیم، بلاک چین را میتوانیم به اینترنت و بیت کوین را به موتور جستجوی معروفی مانند گوگل تشبیه کنیم.
به دلیل وجود بلاک چین، نودها تاریخچههای تراکنش را پیش خود نگه میدارند.
زمانی که یکی از آنها بخواهد مقداری بیت کوین به دیگری بفرستد، با ارسال درخواست خود در قالب تراکنش، نودها دفترچههای دیجیتالیشان را ورق میزنند و موجودی فرستنده را به دست میآورند تا از امکانپذیر بودن انجام این تراکنش اطمینان حاصل کنند.
دفترچه دیجیتالی نودها از برگههایی تشکیل شده که در بلاک چین آنها را با نام بلاک میشناسیم و درون آنها اطلاعات و دادهها قرار میگیرند.
در صورتی که تراکنش با قوانین شبکه مغایرتی نداشته باشد، تراکنش معتبر شناخته میشود و همانند خط تولیدی یک کارخانه منتظر وارد شدن به مرحله بعدی، یعنی فرایند تایید تراکنش میشود.
تراکنشها در شبکه بیت کوین چگونه انجام میشوند؟
تراکنشها پس از آنکه توسط نودها معتبر شناخته شدند، در محلی به نام مِمپول (mempool) منتظر میمانند تا فرایند تایید شدن را طی کنند.
برای درک بهتر چگونگی کار کردن تراکنشها در شبکه بیت کوین بهتر است آن را با یک مثال توضیح دهیم.
ممپول را میتوانیم ایستگاه اتوبوسی فرض کنیم که مسافرانش (یا همان تراکنشها) منتظر آمدن اتوبوس هستند تا آنها را به مقصد برسانند (تایید کنند).
رانندگان اتوبوس همان ماینرها یا استخراجکنندگان هستند که پس از وارد شدن به ایستگاه، تا جایی که میتوانند اتوبوس خود را از این مسافران پر میکنند.
اتوبوسها نیز در این مثال نقش بلاکها را در شبکه بیت کوین دارند.
البته این مثال را باید کمی تغییر دهیم تا شرایط واقعی شبکه را نشان دهد.
یک مسافر میتواند به طور همزمان در چند اتوبوس نشسته باشد و قوانین فیزیکی دنیای ما در این مثال برای او صادق نیست! چرا که یک تراکنش نیز میتواند توسط چندین ماینر انتخاب شود و در بلاکهر یک از آنها قرار بگیرد.
مسافرین هماکنون در اتوبوسها نشستهاند و منتظرند که رانندگان حرکت خود را به سمت یک مقصد نهایی آغاز کنند.
این مقصد نیز در واقع همان تایید شدن تراکنش است.
به فرایند تایید تراکنش به وسیله یافتن معمای ریاضی، فرایند اثبات کار (Proof of Work) نیز گفته میشود.
اما ماینرها برای انجام تمام این کارها که شامل تهیه سختافزارهای مخصوص و مصرف برق است، به یک انگیزه نیاز دارند.
چه انگیزهای ماینرها را به فعالیت در شبکه وا میدارد؟
بیت کوین از کجا میاد؟
پاسخ این سوال که بیت کوینها توسط چه کسی ساخته میشوند با اینکه انگیزه ماینرها برای فعالیت در شبکه چیست، یکی است.
اولین استخراجکنندهای که در شبکه زودتر از بقیه موفق شود معمای ریاضی بلاک را پیدا کند، پاداشی معادل واحدهای پولی خود شبکه یعنی همان بیت کوین دریافت میکند.
این پاداش برای ماینرها از دو منبع اساسی تامین میشود:
- کارمزد یا هزینه تراکنشها که توسط کاربران مشخص شده است.
- پاداش بلاک که پس از حل بلاک، به استخراجکننده برنده تعلق میگیرد.
تراکنشهای بیت کوین رایگان نیستند و کاربران برای جلب توجه ماینرها برای تایید کردن تراکنشهایشان، باید مبلغ مشخصی را به عنوان هزینه و کارمزد آن تعیین کنند.
ماینرها نیز به طور منطقی به انتخاب تراکنشهایی علاقه نشان میدهند که کارمزدشان نسبت به بقیه بالاتر است.
استخراج یا ماینینگ آنطور که برخی فکر میکنند هم بیدردسر نیست!
پس یافتن پاسخ بلاکها، منجر به آزاد شدن تعدادی بیت کوین در شبکه میشود.
زمان حدودی اضافه شدن هر بلاک به شبکه نیز حدود ۱۰ دقیقه است.
از طرفی پس از دورههای زمانی حدودا ۴ ساله، تعداد بیت کوینهایی که به واسطه ماینرها در شبکه آزاد میشوند هم کاهش مییابد.
در حال حاضر بیش از ۱۸/۴ میلیون از ۲۱ میلیون واحد بیت کوین در شبکه استخراج شده است.
چه عواملی قیمت آن را تعیین میکنند؟
همانطور که گفته شد، قیمت بیت کوین در حالت کلی توسط نیروهای عرضه و تقاضا تعیین میشود.
اما به صورت جزئیتر تعدادی از عوامل وجود دارند که میتوانند بر روی آن تاثیرگذار باشند.
برای نمونه قانونگذاریها و ممنوع اعلام کردن استخراج یا خرید و فروش بیت کوین در یکی از کشورهای بزرگ از نظر اقتصادی، میتواند بر روی قیمت آن تاثیرگذار باشد. وضعیت توسعه، تصمیمات توسعهدهندگان، رویدادها و اتفاقات مهم و موردانتظار نیز از جمله عوامل دیگری هستند که میتوانند بر روی قیمت بیت کوین اثر بگذارند.
البته بازار ارزهای دیجیتال به دلیل عدم بلوغ کافی و قرار داشتن در مراحل ابتدایی خود، هنوز نوسانات زیادی دارد و از طرفی گاهی اوقات با عرضه یا تقاضاهای صورت گرفته توسط نهنگها تغییرات شدیدی را تجربه میکند.
نهنگها سرمایهگذاران بزرگی هستند که مقدار بسیار زیادی بیت کوین دارند و فعالیت آنها در بازار موجب تکان خوردن شدید قیمتها میشود؛ درست مانند حرکت والها در اقیانوس که در اطراف خود تلاطم زیادی به وجود میآورند.
دلایل افزایش قیمت بیت کوین
تعدادی از عوامل موثر که از آنها یاد کردیم، تاثیر مثبتی بر روی قیمت بیت کوین میتوانند داشته باشند.
برای نمونه ارائه محصولات مالی بیشتر نظیر قراردادهای آتی و ETFها، توجه سرمایهگذاران مختلف و بزرگ را میتواند به سمت آن جلب کند.
قانونگذاریهای مثبت در این حوزه نیز میتواند به نفع قیمت بیت کوین تمام شود.
از سوی دیگر این ارز دیجیتال زادهی بحران مالی سال ۲۰۰۸ است به همین خاطر هر شرایطی که به بیثباتی اقتصادی در سطح جهانی منجر شود، میتواند توجهات را به سمت این ارز دیجیتال به عنوان ابزاری که توانایی ذخیره ارزش دارد جلب کند.
بیثباتیهای اقتصادی میتوانند نشأت گرفته از جنگهای داخلی، تورمهای فزاینده و مهارنشدنی و مسائل ژئوپلیتیک باشند.
اگر از جنبه کلی به قضیه نگاه کنیم، عواملی که باعث کاهش عرضه و افزایش تقاضا میشوند را نیز میتوان به عنوان دلایل رشد قیمت دانست.
میزان تولید بیت کوین یا آزاد شدن آن در شبکه توسط استخراجکنندگان، متغیری است که از دست ماینرها و افراد دیگر خارج است و در قوانین شبکه نوشته شده است.
نرخ استخراج، در هر ده دقیقه برای یک دوره ۴ ساله، یک میزان ثابت است، با این حال ورود سکههای استخراج شده به صرافیها و محل خریدوفروش است که میتواند به عنوان عرضهی تاثیرگذار شناخته شود.
برای همین هم وقتی قیمت از مقدار خاصی کمتر میشود، هزینهای که استخراجکنندگان در قبال به دست آوردن بیت کوین متحمل میشوند افزایش مییابد و فروش آن توسط استخراجکنندگان کاهش مییابد.
دلایل دیگری که میتوانند سبب افزایش تقاضا و به تبع آن بالا رفتن قیمت شوند، کاربردی شدن بیت کوین و پذیرش هر چه بیشتر آن توسط کسبوکارها و مردم است.
برای نمونه در صورتی که کسبوکارهای مطرحی مثل آمازون یا اپل آن را به عنوان روش پرداخت بپذیرند، این مسئله میتواند موجب رشد قیمت این ارز دیجیتال شود.
دلایل کاهش قیمت بیت کوین
در مقابل عواملی که میتوانند باعث افزایش قیمت شوند، دلایل و اتفاقات دیگری هم هستند که کاهش قیمت بیت کوین را رقم میزنند.
اعلام ممنوعیتهای استخراج و خریدوفروش به همراه خبر رد شدن محصولات مالی مثل ETFها، از مهمترین عواملی هستند که قیمت این پول دیجیتال در دورههای زمانی کوتاهمدت میتواند تحت تاثیر آنها قرار بگیرد.
از طرفی به دلیل اینکه سرمایهگذاران نهادی و بزرگ بخش زیادی از این ارز دیجیتال را در اختیار دارند، قیمت بیت کوین نیز با بازارهای سهام همبستگی پیدا کرده است.
برای همین نیز زمانی که وضعیت بازارهای سهام نامشخص و نزولی باشد، قیمت بیت کوین نیز احتمالا در سرازیری قرار میگیرد.
آزاده رضایی-کارشناس ترید
دیدگاهتان را بنویسید